"Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" жадынама

(бұл ЖАДНАМА азаматтарға тұжырымдаманы түсіндіру және сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында әзірленген)

Сыбайлас жемқорлық мемлекет пен қоғамның тұрақтылығына қауіп төндіретін Қазақстанның қауіпсіздігіне жүйелі қатер болып табылады.

"Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабына сәйкес барлық мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар өз құзыреті шегінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізуге міндетті.

Сыбайлас жемқорлық ұғымы

Сыбайлас жемқорлық — мемлекеттік міндеттерді атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестірілген адамдардың лауазымдық өкілеттігін және соған байланысты мүмкіндіктерін пайдалана отырып не мүліктік пайда алу үшін олардың өз өкілеттіктерін өзгеше пайдалануы, жеке өзі немесе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мүліктік игіліктер мен артықшылықтар алуы, сол сияқты бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игіліктер мен артықшылықтарды құқыққа қарсы беруі арқылы оларды сатып алуы сыбайлас жемқорлық және заңды тұлғаларға көрсетілген игіліктер мен артықшылықтарды

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық-бұл "сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" ҚР Заңында, сондай-ақ өзге де заңдарда көзделген, заңдарда белгіленген тәртіптік, әкімшілік және қылмыстық жауаптылыққа әкеп соғатын сыбайлас жемқорлықпен жымдасқан немесе сыбайлас жемқорлыққа жағдай туғызатын іс-әрекет.

Пара

Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі парамен байланысты қылмыстың екі түрін қарастырады:

* пара алу (311 бап);

* пара беру (312 бап).

Пара алу — ең қауіпті лауазымдық қылмыстардың бірі, әсіресе егер оны адамдар тобы жасаса немесе бопсалаумен бірге жүрсе, ол лауазымды адамның заңды немесе заңсыз әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін артықшылықтар мен артықшылықтар алудан тұрады.

Пара беру-лауазымды адамды заңды немесе заңсыз әрекеттер (әрекетсіздік) жасауға көндіруге, не берушінің пайдасына, оның ішінде жалпы қамқорлығы немесе қызмет бабында бетімен кетушілік үшін қандай да бір артықшылықтар беруге, алуға бағытталған қылмыс.

Пара деп түсініледі:

Заттар-ақша, оның ішінде валюта, банктік чектер және бағалы қағаздар, бағалы металдар мен тастардан жасалған бұйымдар, автомашиналар, Тамақ өнімдері, бейнетехника, тұрмыстық аспаптар және басқа да тауарлар, пәтерлер, саяжайлар, қала сыртындағы үйлер, гараждар, жер учаскелері және басқа да жылжымайтын мүлік.

Қызметтер мен пайдалар — емдеу, жөндеу және құрылыс жұмыстары, санаторийлік және туристік жолдамалар, шетелге сапарлар, ойын-сауық және басқа да шығыстарды өтеусіз немесе төмендетілген құнмен төлеу.

Параның бүркемеленген түрі - жоқ борышты өтеу түріндегі банктік қарыз, төмен бағамен сатып алынған тауарларды төлеу, тауарларды жоғары бағамен сатып алу, парақорға, оның туыстарына, достарына жалақы төлеу арқылы жалған еңбек шарттарын жасасу, жеңілдікті кредит алу, дәрістер, мақалалар мен кітаптар үшін қаламақыны көтеру, "кездейсоқ" казинодағы ұтыс, жалдау ақысының азаюы, кредит бойынша пайыздық мөлшерлемелердің ұлғаюы және т. б.

Пара алғаны үшін кім қылмыстық жауапкершілікке тартылуы мүмкін?

Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті лауазымды адам және оған теңестірілген адам пара алушы деп танылуы мүмкін.

Жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдар — мемлекет функциялары мен мемлекеттік органдардың өкілеттіктерін тікелей орындау үшін Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының конституциялық және өзге де заңдарында белгіленген лауазымдарды атқаратын адамдар.

Сатып алу ұғымы

Коммерциялық немесе өзге де ұйымда басқару функцияларын орындайтын адамға ақшаны, бағалы қағаздарды немесе өзге де мүлікті заңсыз беру, сол сияқты параға сатып алуды жүзеге асыратын адамның мүддесінде өзінің қызмет бабын пайдаланғаны үшін оған мүліктік сипаттағы заңсыз қызмет көрсету — Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде коммерциялық параға сатып алу деп аталады (231-б.).

Пара алу және коммерциялық параға сатып алу үшін жаза

Пара алу Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде пара беруден гөрі қоғамға қауіпті әрекет ретінде қарастырылады.

Пара алу:

Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамның не оған теңестірілген адамның пара берушінің немесе ол өкілдік ететін адамдардың пайдасына жасаған әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін, егер мұндай әрекеттер (әрекетсіздік) өзіне немесе басқа адамдарға ақша, бағалы қағаздар, өзге де мүлік, мүлікке құқық немесе мүліктік сипаттағы пайда түріндегі параны жеке өзі немесе делдал арқылы алуы) мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамның не оған теңестірілген адамның қызметтік өкілеттіктеріне кіреді не ол лауазымдық жағдайына байланысты осындай әрекеттерге (әрекетсіздікке) ықпал ете алады., сол сияқты жалпы қамқорлығы немесе қызмет бабында бетімен кетушілік үшін-сотталған адамның жеті айдан екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерінде немесе жеті айдан бір жылға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқаруға немесе белгілі бір қызметпен айналысуға тыйым салынады.

Егер қылмысты Мемлекеттік қызмет атқаратын адам жасаса, сол сияқты заңсыз әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін пара алса — мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан жеті жылға дейінгі мерзімге айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Егер қылмысты адамдар тобы алдын ала сөз байласып, қорқытып алушылықпен немесе ірі мөлшерде жасаса, бірнеше рет — мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Пара беру:

Егер пара лауазымды адамға жеке өзі немесе делдал арқылы берілсе — айлық есептік көрсеткіштің жетіден екі мыңға дейінгі мөлшерінде немесе сотталған адамның бес айдан жеті айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады сол мерзім.

Егер лауазымды адамға көрінеу заңсыз іс — әрекет (әрекетсіздік) жасағаны үшін пара берілсе-айлық есептік көрсеткіштің мыңнан үш мыңға дейінгі мөлшерінде немесе сотталған адамның жеті айдан бір жылға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамға пара беру — мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан жеті жылға дейінгі мерзімге айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Пара алу және параға сатып алу делдалдығы

Пара көбінесе делдалдар арқылы беріледі және алынады — бағынышты қызметкерлер, жеке кәсіпкерлер, делдалдық фирмалардың қызметкерлері, олар Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қылмысқа көмектесуші ретінде қарастырылады.

Коммерциялық параға сатып алу делдалдар — бағынысты қызметкерлер, бизнес бойынша әріптестер, арнайы жалданған адамдар арқылы жүзеге асырылуы мүмкін, олар да Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қылмысқа көмектесуші ретінде қарастырылады.

Пара тікелей де ("егер мәселе біздің пайдамызға шешілсе, Сіз ... аласыз") және жанама түрде де ұсынылуы мүмкін.

Пара берген немесе коммерциялық параға сатып алған азамат, егер:

* бопсалау фактісі анықталды;

* азамат өз еркімен құқық қорғау органдарына жасаған әрекеті туралы хабарлады.

Параны қорқытып алу немесе коммерциялық параға сатып алу туралы көрінеу жалған сөз жеткізу Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қылмыс ретінде қаралады және алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады (351-б.).

Пара беру немесе бопсалау жағдайында қалай әрекет ету керек

* пара беруші (пара беруші) параны қабылдаудан (беруден) үзілді-кесілді бас тарту ретінде немесе дайындық ретінде түсіндіруі мүмкін асығыс сөздерге жол бермей, өте сақ, сыпайы, ұқыпсыз әрекет ету;

* Сізге ұсынылған шарттарды мұқият тыңдау және есте сақтау (сомалардың мөлшері, тауарлардың атауы және қызметтердің сипаты, параны беру мерзімдері мен тәсілдері, коммерциялық параға сатып алу нысаны, мәселелерді шешу реттілігі);

* параны беру уақыты мен орны туралы мәселені келесі әңгімеге дейін кейінге қалдыруға тырысу және келесі кездесу үшін сізге жақсы таныс орын ұсыну;

* әңгіме барысында бастама көтермеңіз, көбірек" қабылдауға жұмыс жасаңыз", әлеуетті пара алушыға (пара берушіге)" сөйлесуге " мүмкіндік беріңіз, сізге мүмкіндігінше көп ақпарат беріңіз;

* егер сізде диктофон болса, пара беру немесе оны бопсалау туралы ұсынысты (жасырын) жазып алуға тырысыңыз.

Пара беру немесе бопсалау фактісінен кейін бірден не істеу керек?

Осы факті туралы — Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің облыстық департаментіне, Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес облыстық департаментіне баяндалсын.

Дайындалып жатқан қылмыс туралы ауызша немесе жазбаша хабарламамен сіздің жұмыс орныңыз бойынша құқық қорғау органдарының біріне немесе олардың жоғары тұрған органдарына жүгіну қажет.

Жергілікті билік органдарының өкілдері, құқық қорғау органдарының және өзге де мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері тарапынан пара ұсыну немесе қорқытып алу жағдайларында сіз олардың қызметкерлері жасаған қылмыстардың жолын кесу мәселелерімен айналысатын осы органдардың өз қауіпсіздік бөлімшелеріне тікелей жүгіне аласыз.

Сізге пара беру немесе оны бопсалау туралы хабарлама жіберген құқық қорғау органы басшысының қабылдауына бару.

Сізге пара беру немесе оны бопсалау туралы ұсыныс жасау фактісі туралы өтініш жазу: